نظریۀ حدوث جسمانی نفس در فلسفۀ ملاصدرا و تأثیرآن بر معاد جسمانی

Authors

رضا اکبریان

داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس حسن غفاری

داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس

abstract

در این مقاله پس ازطرح مسئلۀ معاد جسمانی و اهمیت آن، نشان داده میشود که تبیین ملاصدرا از معاد جسمانی به شدت تحت تأثیر نظریۀ حدوث جسمانی نفس میباشد. ملاصدرا بر اساس این نظریه و با توجه به سازگاری این اصل با اصول دیگر در معاد جسمانی، با تأکید بر مسئلۀ عینیت نتیجه میگیرد که گرچه همواره نفسیت نفس به تدبیر بدن است، اما مقصود از این بدن، بدن مبهم وعلیالبدل است. عینیت بدن اخروی با بدن دنیوی ملازم با این نیست که مادۀ دنیوی نیز در بدن اخروی لحاظ شود، بلکه بدن اخروی صورتی است بدون ماده. کلید اصلی ملاصدرا در این تبیین، اصل حرکت جوهری است که حدوث نفس مبتنی بر آن است. به عقیدۀ ملاصدرا همۀ موجودات جهان مادی، متحرک به حرکت جوهری هستند. نفس هم، چون در ابتدای حدوث خود مادی است متحرک به حرکت جوهری میباشد و در این سیر وحرکت مانند همۀ کاینات به سمت غایت خود یعنی آخرت رهسپار است. علاوه بر اصل حرکت جوهری، تجرد نفس در مرتبۀ خیال، امکان سیر نفس در عوالم سه گانه نیز با نظریۀ حدوث جسمانی نفس در توجیه وتبیین معاد جسمانی قابل تبیین است. ملاصدرا در این تبیین موفق به اثبات بدن برزخی شده، ولی در اثبات بدن اخروی با اشکالات زیادی مواجه است. این اشکالات موجب نمی شود که به تفکیک حوزۀ ایمان و عقل در معاد جسمانی قائل شویم، بلکه همچنان میتوان با مبانی عقلی وفلسفی به اثبات معاد جسمانی پرداخت، چنانکه حکیم زنوزی وعلامه طباطبایی درصدد این هستند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ملاصدرا و تحلیل عقلانی معاد جسمانی

اصول دین تعبد را برنمی‌تابد؛ از این رو پیوسته ‌اندیشمندان کلامی و فلسفی در پی ارائه‌ی تبیینی عقلانی از آموزه‌های دینی بوده‌اند. صدرالمتألهین شیرازی تلاش نموده است با تکیه بر حکمت متعالیه‌ی خویش و با بیان یازده اصل، تحلیلی عقلانی و کاملاً ابتکاری از معاد، به ویژه معاد جسمانی، ارائه دهد و هماهنگی میان عقل و شرع را در این زمینه به اثبات برساند. وی بر این باور است، معاد آدمی روحانی و جسمانی است و بد...

full text

نظام فاعلی،مهمترین شاخصه معاد جسمانی ملاصدرا

ملاصدرا با استناد به چند اصل مهم از جمله تجرد قوۀ خیال و نیز قدرت نفس بر ایجاد خارجیِ صُوَر خیالی، مُدعای خود مبنی بر جسمانی بودن معاد و نیز آفرینش بدن اُخروی توسط نفس را تبیین کرده است و نحوۀ تحقق و کیفیتِ این بدن اُخروی را بیان می‌کند. بررسی و شناخت مختصات نظام حاکم بر دنیا و آخرت، ما را به این نکته رهنمون می‌کند که در دنیا، علیت علاوه بر علت فاعلی، به علل قابلی و مادی نیز نیازمند است. در حالی‌که در...

full text

تأمّلی در حدوث جسمانی نفس

حکیمان مشّایی معتقدند نفس انسانی روحانیةالحدوث و البقاء است. در قبال این نظریه، صدرالمتألّهین معتقد است که نفس جسمانیةالحدوث و روحانیةالبقاء است. عمده دلیل روی آوردن ملّاصدرا به این نظریه، اشکال هایی است که به نظریۀ روحانیةالحدوث وارد کرده است. این مقاله معانی حدوث جسمانی نفس را با استفاده از عبارات ملّاصدرا تبیین نموده، روشن می کند که عبارات ملاصدرا در این باره یکسان نیست. سپس اشکال های ملّاصدرا بر...

full text

معاد جسمانی از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا

مسئله معاد خصوصا معاد جسمانی در تفکرات فلسفی جایگاه ویژه ای داشته است، التزام بهعقل و نقل، حکما را به موضع گیری های مختلف سوق داده است . در این میان ابن سینا و ملاصدراجایگاه ویژه ای دارند، در این مقاله تقابل ظاهری میان این دو فیلسوف به بوته نقد گذاشته شده وقرابت تفکر آن دو به تصویر کشیده شده است.

full text

تحقق نفس قبل از بدن در نظریه حدوث جسمانی

با تدقیق در نظریه «جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء بودنِ نفس انسانی» و بستر فکری آن، متوجهِ کینونتی از نفس می‌شویم که به واسطه سبب، قبل از ابدان و با حفظ هویت وتکثر معلولی تحقق دارد و در عین اشتمال بر مراتب پایینتر طوری از اطوار حقیقت نفس است. بدون لحاظ این کینونت، فهم نظریه، ناتمام بلکه به کلی غلط خواهد بود.این کینونت، اطلاق و وحدت نسبی دارد بنابراین سلسلهای از این کینونت‌ها قابل فرض است تا اینک...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
آینه معرفت

جلد ۷، شماره ۱۱، صفحات ۰-۰

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023